Lallaba: Hammeenya Fannifamuu

Ganama kana Macaafa Qulqulluu keenya gara Maatewos boqonnaa digdamii torbaffaatti deebifna. Kutaa lakkoofsa 27 hanga 44tti dhufna, kutaa torban kanaa fi itti aanutti fannifamuu Gooftaa Yesus Kiristoos yeroo qorannu ilaalla. Waggoota hedduu dura, Firdeeriik Faarar kitaaba Jireenya Kiristoos jedhamu barreesse. Akkasumas barreeffama isaa Jireenya Kiristoos jedhu keessatti kutaa tokko qaba, kutaa nu dura jiru hubachuuf akka bakka itti fayyadamnutti isin dubbisuu barbaadu.

“Duuti fannifamuun dhufu waan dhukkubbii fi duuti waan suukaneessaa fi suukaneessaa ta’e qabaachuu danda’u hunda kan hammate fakkaata.Maa’uu, dhiita’uu, dheebuu, beela, hirriba dhabuu, ho’a qaamaa nama gaddisiisu, teetanaasii, salphina, salphina beeksisuu, dararaan yeroo dheeraaf itti fufuu, sodaachisaa eeguu, madaa hin eegamne du’uu, hundi isaanii hamma tasumaa obsuu danda’utti cimee, garuu hunduu qabxii nama dhukkubsate sanaaf boqonnaa of wallaaluu kennu irraa gabaabaa ta’ee dhaabbachuun sochii qaamaa hunda akka dhukkubsu taasiseera Ujummoon dhiigaa ciccitaa fi ujummoolee ciccitaa ta’an dhiphina addaan hin cinne irraa kan ka’e dhiita’e gadadoo adda addaa suuta suutaan dabalaa dhufe, dhukkubbiin hin danda’amne dheebuu gubaa fi dheekkamsaa itti dabalame, rakkoon qaamaa kun hundinuu immoo abdii du’aa mataa isaa, du’aa, diina hin beekamne kan namni yeroo baay’ee itti dhiyaatu baay’ee raafamu, gama gadhiifamuu mi’aawaa fi gaarii ta’e akka baatu taasiseera.”

Waan Ferrar dubbatee fi waa’ee fannifamuu waan beeknu irraa wanti tokko ifa ta’ee fi innis kana: Nama fannisuu keessatti namni du’a ariifataa fi dhukkubbii hin qabneen hin yaaddofne. Ulfina dhala namaa safartuu kamiyyuu eeguun eenyullee kan ilaallatu hin turre. Faallaa kanaati. Warri fannisan dararaa cimaa salphina guutuu kan karoora du’aa namni kalaqe kamiyyuu caalu barbaadan. Dararaan Gooftaan keenya Iyyasuus Kiristoos nuuf – nuuf – obse akkas ture.

Fannifamuun Kiristoos, ni beekna, fiixee seenaa furuu ti. Sana ni beekna. Innis bakka xiyyeeffannaa kaayyoo Waaqayyoo fayyinaaf qabuudha. Wanti hundinuu fannoo Gooftaan cubbuu biyya lafaa baatee kanaaf warra amanan hundaaf fayyina kan kennutti fiixee irra ga’a. Akkasumas karaa tokkoon, fannoon yeroo sanatti fiixee karoora Waaqayyoo ti, akkasumas ayyaanaa fi araara fi gaarummaa fi gaarummaa fi jaalala Waaqayyoo kan seenaa keessatti taatee biraa gonkumaa hin dandeenye agarsiisa. Mul’anni guddaan tokkichi jaalalaa fi ayyaana Waaqayyoo fannoo irratti mul’ata. Kanaafis gara barreeffama waa’ee fannoo tokkootti deemnee xiyyeeffannoo guutuu Waaqayyoon jaalalaa fi ayyaana fannoo irratti of mul’isuu isaa irratti dabarsuu dandeenya turre. Sun, irra caalaa, akeeka wangeela Yohaannis waan ta’e natti fakkaata. Yohaannis waa’ee fannoo akkuma barreessu yeroo hundumaa ilaalcha Waaqayyoo irraa kan ka’edha. Raajii raawwachuu akka ta’e, karoora Waaqayyoo karaa irra jiruu fi karoora Waaqayyoo yeroo qabame ta’uu isaa agarsiisa. Akkasumas wangeela Yohaannis ilaallee galmee fannoo dubbifna, dinqisiifannaa ulfinaa fi ayyaanaa fi jaalala Waaqayyoo du’a Yesus Kiristoos keessatti mul’atu dinqisiifanna.

Garuu kaayyoon Maatewos akkas miti. Maatewos fannootti kan dhiyaatu ilaalcha baay’ee faallaa ta’een. Maatewos fannifamuu isaa ija gaarummaa Waaqayyootiin osoo hin taane ija hammeenya namootaatiin ibsa. Akkasumas xiyyeeffannaan Maatewos namoonni hammam hamoo akka ta’anii fi duuti Yesus Kiristoos hammam hammeenya garaa namaa kan argisiisudha. Akkasumas duuti Iyyasuus Kiristoos gama tokkoon mul’ata tokkicha jaalalaa fi ayyaana Waaqayyoo isa guddaa ta’e, gama biraatiin immoo mul’ata tokkicha guddaa fi ol’aanaa xuraa’ummaa fi jal’ina garaa namaa ta’uu isaa nan jedha. Kanaafuu dhugaawwan qabatamaan faallaa ta’an lama taatee tokko kana keessatti siidaadhaan mul’atan qabda. Kanaafis Hojii Ergamootaa boqonnaa 2 irratti Pheexiroos gaafa Pheenxeqoosxee yeroo lallabu Waaqayyo kana muudeera isin garuu harka hamaadhaan raawwattaniittu jedha.

Akkasumas yeroo sanatti wangeela Maatewos yeroo ilaallu, fannifamuu gama ayyaanaa fi jaalala Waaqayyoo irraa osoo hin taane gama xuraa’ummaa fi jal’ina namaa irraa arginu. Jal'ina wal hin fakkaannedha. Akkasumas yoom iyyuu bakki raajiin fi ibsi Ermiyaas 17:9 itti mul’atu yoo jiraate, bakka inni “Graan namaa waan hundumaa caalaa gowwoomsaa fi abdii kutachiisaadha” jedhe, as bakka kana jira. Dhugaa dubbii sanaaf ragaan guddaan sun isa tokkicha.

Amma kana dura jireenya Kiristoos keessatti hammeenyi akka waan hin mul’anneetti miti, waan mul’ateef. Jallinni yeroo dhalatu Isa ajjeesuuf yaale. Barsiisa Isaa maqaa balleessuuf yaale. Dinqii Isaa dhaabuuf yaale. Dhumarratti jal’inni addunyaa Yihudootaa fi Ormootaa keessatti ulaagaa haqaa hundumaa cabsuudhaan murtii du’aa isaa mirkaneesse. Jallinni duruu Isa gantee jirti.


​Lallaba: Har'a akka ijoollee taatee addunyaa kanarra dhaabbattee ifa akka qabattu nan barbaada

Seensa
Filiphisiiyus xalayaa Phaawuloos isa dhumaa waldaadhaaf barreessedha. Innis mana hidhaa Roomaa irraa kaasee barreessa. Filiphisiiyus 2:6-11 keessatti Qulqulluu Phaawuloos yeroo inni faarfannaa cabsu dhaggeeffanneerra. Kutaa sana illee " Faarfannaa Filiphisiiyus" jennee waamna. Phaawulos warri Filiphisiiyus akka waliif yaadu, tarree wal duratti akka wal kaa’an dhaamaa jira. Innis dhaabatee "fakkeenyi kanaa na barbaachisa" jedhee ofitti yaade, "Waa'ee Yesus Kiristoos yaadi" jedheen. Sana booda sirba tokkotti cabsee seena.
Innis akkas jedha, "Yesus Kiristoos bifa Waaqayyootiin, hundee Waaqayyoo, walqixxummaa sana qabachuun barbaachisaa akka hin taane itti fakkaatee of duwwaa godhee, bifa, hundee garbicha ofitti fudhatee, hamma du'aatti illee, du'a fannoo irratti abboomamaa ta'e" jedha. Walaloo keessatti, gara shororkeessummaa Fannootti yeroo gadi bu'u gosa gadi bu'uudha.
Yesuus Kiristoos keessatti Waaqayyo mataan isaa Ilmi hoodii garbicha uffatee, of duwwaa godhee gara fannootti dhufe. Kanaaf Waaqayyo Abbaan Yesusiin ol guddiseera. Yesuus maqaa hundumaa caalaa, maqaa Yesusiin jilbi hundinuu samii fi lafaa fi lafa jala akka jilbeenfatu, arrabni hundinuu ulfina Waaqayyoo Abbaaf Yesus Kiristoos Gooftaa ta’uu isaa akka himatudha.
Faarfannaan kun waa’ee jaalala Waaqayyoo akka taatee ta’utti ilaalamu ni hima. Kakuu Haaraa keessatti jaalalli yaada miti, jaalalli yaada miti, jaalalli olaantummaadhaan taateedha. Waan Fannoo irratti ta'eedha. Innis yeroo Yesus nu waliin adda bahee humna cubbuu keenyaa hidhannoo hiiksisee, humna du'aa ofii isaatii fudhachuudhaan hidhannoo hiiksisee, humna seexanaa hidhannoo irraa hiikeedha. Sunis taatee fannoo irratti ta'eedha, kanas Phaawuloos faarfannaa guddaa sana keessatti nuuf mirkaneessa.
Maaltu itti aanee jira? Sana booda maaltu dhufa? Jechoonni kunniin itti aanan.
(Filiphisiiyus 2:12-13 dubbisi)
Mee jechoota muraasa hima sana keessa jiran kanneen baay’ee nama hawwatan isin akeekkachiisa. ''Akkuma yeroo hundumaa bakka ani jirutti naaf ajajamtan, amma bakka ani hin jirretti naaf ajajamaa" jechuun jalqaba, isaan bira hin jiru, amma mana hidhaa Roomaa keessa jira.
Mee waa'ee jecha "abboomamuu" jedhu isiniif haa himu. Jechi "obey" jedhu jecha Ingiliffaa "obey" jedhu yeroo dhageenyu rote fi garbummaa fakkaata. Jechi dhugumatti asitti fayyadame kan RSVn "abboomamuu" jedhee hiike jecha jechaatti jecha Giriikiitiin jecha "dhaggeeffadhu" jedhudha. Dhaggeeffachuu. Sana immoo bilisummaa kee waan eeguuf caalaatti natti tola. Akkasumas "Akkuma yeroo hunda yeroon si waliin ture na dhaggeeffattu, yeroon hin jirrettillee na dhaggeeffatta" jedha.
Jechi afaan Ibrootaatiin "abboomamuu" jedhamee hiikame wal fakkaachuu isaati, jecha "dhaggeeffadhu" jedhus ta'uun isaa nama hawwata. Jecha guddaa Ibirootaa shema jedhudha.Keessa Deebii 5 keessatti hima tajaajila qulqulluu mana sagadaa keessatti jalqabu qabna. "Dhaga'i 0 Israa'el Waaqayyo tokko jira, Waaqayyo tokko malee waaqoliin biraa si dura hin jiru." Baniinsa Abboommii Kurnan, shema wajjin.
Dhugaa dubbachuuf warri, Phaawuloos ilmaan dhiiraa fi ijoollee durbaa keenyatti "Ijoollee, warra keessaniif ajajaa" yeroo jedhu, dhugumatti jecha wal fakkaatu fayyadameera. "Ijoolleen warra keessan dhaggeeffadhaa." Sana caalaatti natti tola. Mariin taasifamuu akka danda'us kan agarsiisudha, akkasumas. "Warra kee dhaggeeffadhu, dhaga'i." Akkasumas, warri, jecha jedhu wayya. "Naaf ajajami" hin jedhiin. "Na dhaggeeffadhu" jedhi. Sun wayya, sababni isaas bilisummaa nama si dhaga'u agarsiisa. Qulqullina mataa isaanii kan agarsiisudha. Akkasumas mariin akka jiruu fi hariiroon akka jiru kan agarsiisudha.
Amantii Keessan Irratti Hojjedhu
Phaawulos itti fufee, hima baay'ee beekamaa ta'een, "Waaqayyo fedhii fi murtoo isaa isa gaarii raawwachuuf isin keessatti hojjeta waan ta'eef, fayyina ofii keessanii sodaa fi raafamaan hojjedhaa" jedha. Waan tokko dabalataan isin waliin ilaaluu qaba innis tartiiba afaanii ti. Afaanonni adda akka ta'an beekta, afaanonni addunyaa kanarra jiran hundi. Garaagarummaan jiru akkaataa hima itti hubattu irratti dhiibbaa guddaa qaba.
Mee fakkeenya tokkon isiniif haa kaasu. Afaan Jarmaniin gochi hima tokko keessa jiru jalqaba himaa osoo hin taane dhuma irratti argama. Sun afaan Jarmanii irratti dhiibbaa guddaa qaba. Afaan Jarmanii afaan baay’ee sirrii ta’e akka ta’u taasisa. Afaan saayintistootaa ta'uun isaa nama hin ajaa'ibu, sababni isaas sababa fedhii afaanii tokko sanaan gochichi dhuma himaa irratti argamuun isaa sirrii dha. Fakkeenya tokkon isiniif kaasa.
Ilma kee ykn intala kee, ykn haadha kee, ykn abbaa manaa kee, ykn haadha manaa kee waan tokko argachuuf gara mana daldalaatti ergite haa jennu; himni Jarmanii akkasitti deema ture, "Gara suuqii, daabboo, aannan, meeshaalee kaka'umsaa hin qabne, deemi!" Gochichi dhuma irratti argamu ilaali. Tarree kana of eeggannoodhaan barreessaa jirta, keessattuu kutaa "no impulse items" jedhu. Dhumarratti gocha furtuu, "deemi" jedhu dhageessa. Argitu, akkasitti saayinsii yaada. Jalqaba daataa hunda walitti qabda, achiis dhumarratti gocha. "Deemi!"
Amma, Afaan Ingilizii adda. Gochimoonni Afaan Ingiliffaa, akka waliigalaatti, dursa. Sunis faayidaa qaba. Afaan keenya afaan gocha ol’aanaa akka ta’u taasisa. Miidhaan garuu ni jira. Fakkeenyaaf, "Honey, gara suuqii deemi mitii?" Sana booda immoo duruu balbalaan bahee jira. Ilaaluu? Sababni isaas gocha gocha jedhu kanaan dura dhaga'eera.