Tikujura mu Mabaibolo ghithu mulenji uno ku chaputala cha makumi ghaŵiri na chiŵiri cha Mateyu. Tikwiza ku cigaŵa kufuma pa vesi 27 mpaka 44, cigaŵa ico tizamudumbiskana naco sabata iyi na sabata yakulondezgapo apo tizamudumbiskana vya kupayikika kwa Fumu Yesu Khristu pa khuni. Vilimika vinandi ivyo vyajumpha, Frederic Farrar wakalemba buku lakuti Umoyo wa Khristu. Ndipo mu kulemba kwake kwa Umoyo wa Khristu, wali na cigaŵa ico ningatemwa kumuŵazgirani nga ni malo ghakuti tipulikiske lemba ilo lili panthazi pithu.
"Nyifwa ya kupayikika pa khuni yikuwoneka kuti yikusazgapo vyose ivyo vyakuŵinya na nyifwa vingaŵa navyo vyakofya na vyakofya. Chizumbazumba, kupwetekeka, nyota, njara, kusoŵa tulo, malungo ghakuŵinya, tetanus, soni, kumanyikwa kwa soni, kulutilira kwa nyengo yitali kwa kusuzgika, wofi wa kulindilira, kupwetekeka kwa vilonda vyambura kupwelelereka, kuyima waka pafupi na fundo iyo yingapeleka kwa wakusuzgika kupumura kwa kuleka kumanya vinthu Malo ghambura kumanyikwa ghakapangiska kuti kusunkhunyika kuli kose kuŵe kwakuŵinya Mitsempha yakuphyoka na kupwetekeka kwambura kumara Vilonda ivyo vikatupa chifukwa cha kuwonekera pachokopachoko vikaŵa na gangrened the oppress, especially. ndopa, ndipo apo mtundu uliwose wa suzgo ukalutilira kukura pachokopachoko, pakaŵa vyakuŵinya vyambura kuzizipizgika vya nyota yakugolera na yakukwiya. kufwatulika kwakukondweska.”
Chinthu chimoza chikuwonekerathu kufuma pa ivyo Ferrar wakayowoya na ivyo tikumanya pa nkhani ya kupayikika pa khuni ndipo ni ichi: Kuti pakupayikika munthu pa khuni, palije uyo wakakhwaskikanga na nyifwa ya luwiro ndiposo yambura kupweteka. Palije uyo wakaghanaghaniranga kuti ŵasungilire ntchindi yiliyose ya ŵanthu. Mwakupambana na ivi. Ŵanthu awo ŵakakomekanga pa khuni ŵakapenjanga kusuzgika kwakuŵinya kwa kukhozgeka soni kwakukwana uko kukujumpha ndondomeko yiliyose ya nyifwa iyo munthu wali kupangapo. Ndipo ndimo vikaŵira kusuzgika uko Fumu yithu Yesu Khristu wakazizipizga chifukwa cha ise – chifukwa cha ise.
Kupayikika kwa Khristu pa khuni, tikumanya, ndiko nkhwantha ya mdauko wa kuwombora. Tikumanya nthena. Ni fundo yikuru ya cilato ca Ciuta ca ciponosko. Vyose vikufika pa mphinjika apo Fumu yikunyamura zakwananga za charu ndipo ntheura yikupereka chiponosko ku wose awo ŵakugomezga. Ndipo mu nthowa yinyake, mtanda ntheura ndiwo mzere wakumalira wa ndondomeko ya Ciuta, ndipo ukurongora lusungu na lusungu na uwemi na lusungu na citemwa ca Ciuta nga ni umo palije cakucitika cinyake mu mdauko ico cingacitira. Chiwoneskero chimoza chikuru cha chitemwa na lusungu lwa Chiuta chikuwoneka pa mphinjika. Ndipo ntheura tingaluta ku lemba lakuyowoya za mphinjika na kuŵika maghanoghano ghose pa kujivumbura kwa Ciuta kwa citemwa na lusungu pa mphinjika. Vikuwoneka kwa ine kuti ndivyo, pa cigaŵa cikuru, cilato ca makani ghawemi gha Yohane. Nga umo Yohane wakulembera vya mtanda, nyengo zose vikufuma ku maghanoghano gha Chiuta. Wakulongora kuti ni kufiskika kwa ucimi, kuti ni ndondomeko ya Ciuta pa nthowa ndiposo ndondomeko ya Ciuta pa nyengo yake. Ndipo tikulaŵiska pa makani ghawemi gha Yohane ndipo tikuŵazga lemba la kupayikika pa khuni, ndipo tikuŵa na wofi na kuzizwiska kwa uchindami wa Chiuta na lusungu na chitemwa mu nyifwa ya Yesu Khristu.
Kweni ichi nchilato cha Mateyu yayi. Mateyu wakusendelera kwa mtanda kufuma ku malo ghakupambanako comene. Mateyu wakulongosora vya kupayikika pa khuni mwakuyana na uwemi wa Chiuta yayi, kweni mwakuyana na uheni wa ŵanthu. Ndipo ivyo Mateyu wakuyowoya chomene ni umo ŵanthu ŵaliri ŵaheni ndiposo umo nyifwa ya Yesu Khristu yikulongolera uheni wa mtima wa munthu. Ndipo ningayowoya kuti nga umo nyifwa ya Yesu Khristu ku chigaŵa chimoza yiliri chivumbuzi chimoza chikuru chomene cha chitemwa na lusungu lwa Chiuta, ku chigaŵa chinyake ni chivumbuzi chimoza chikuru chomene na chapachanya chomene cha kufipiskika na uheni wa mtima wa munthu. Ntheura muli na unenesko uŵiri wakupambana nadi uwo ukuvumbulika mu cakucitika cimoza ici. Ndipo ntheura ndimo viliri kuti mu Milimo chaputala 2, apo Petrosi wakupharazga pa Pentekoste, wakuti Chiuta wali kuŵika ichi kweni imwe na mawoko ghaheni mwachifiska.
Ndipo apo tikulaŵiska pa uthenga uwemi wa Mateyu, tizamuwona yayi kupayikika pa khuni kufuma ku chigaŵa cha lusungu na chitemwa cha Chiuta nga umo tikuwonera kufuma ku chigaŵa cha kufipiskika na uheni wa munthu. Ni uheni uwo ulije kulinganizgika. Ndipo usange pali malo agho ucimi na mazgu gha Yeremiya 17:9 ghakuwoneka, apo wakati, “Mtima wa munthu ngwakupusika kuluska vinthu vyose ndipo ngwaheni comene,” ni pano pa malo agha. Uwu ndiwo ukaboni ukuru comene wakulongora kuti mazgu agha ngaunenesko.
Sono nchakuti uheni ukawoneka yayi mu umoyo wa Khristu pambere ivi vindachitike, chifukwa ukawoneka. Uheni ukayezga kumukoma apo wakababikanga. Likayezga kunanga chisambizgo Chake. Likayezga kulekeska minthondwe Yake. Paumaliro uheni ukapangiska kuti waŵe na mulandu wa nyifwa mwa kuswa fundo yiliyose ya urunji mu caru ca Ŵayuda na Ŵamitundu. Uheni wamupeleka kale.
Upharazgi: Nkhukhumba kuti muyime nga mbana mu charu cha mazuŵa ghano na kukora ungweru .
Mazgu ghakwamba Ŵafilipi ni kalata yaumaliro iyo Paulosi wakalembera mpingo. Wakulemba apo wakaŵa mu jele ku Roma. Mu Ŵafilipi 2:6-11 , tikapulikiranga Paulosi Mutuŵa apo wakamba kwimba sumu. Tikucemaso lemba ilo kuti “nyimbo ya Ŵafilipi.” Paulosi wakuciska Ŵafilipi kuti ŵapweleleranenge, kuŵikana panthazi pa mzere. Wakuyimilira na kughanaghana yekha kuti, “Nkhukhumba ntharika ya ichi,” ndipo wakati, “Ghanaghanira za Yesu Khristu.” Ndipo pamanyuma pake wakuswa sumu. Iwo wakuti, "Yesu Khristu uyo wakaŵa mu kawonekero ka Chiuta, mtundu wa Chiuta, wakawona kuti nchakukhumbikwa yayi kuti waŵe wakukhora pa kulingana uku ndipo wakajifumiska, ndipo wakatora pa iyo yekha kawonekero, mtundu wa muteŵeti, ndipo wakapulikira mpaka ku nyifwa, nyifwa pa mphinjika." Mu ndakatulo, ni mtundu wa kukhira apo mukukhira ku wofi wa Mtanda. Mu Yesu Khristu, Chiuta yekha, Mwana, wakajitora yekha mteŵeti, ndipo wakajifumiska yekha na kwiza pa mphinjika. Ntheura, Chiuta Adada ŵamukwezga chomene Yesu. Yesu ndilo zina ilo lili pachanya pa zina lililose, kuti pa zina la Yesu, bondo lililose ligwadame, kuchanya na pa charu chapasi na pasi pa charu chapasi, ndipo lulimi lulilose luzomerezge kuti Yesu Khristu ni Fumu ku uchindami wa Chiuta, Ŵadada. Nyimbo iyi yikuyowoya za chitemwa cha Chiuta icho chikuwoneka nga ni chinthu icho chikuchitika. Mu Testamente Lasono, chitemwa ni fundo yayi, chitemwa ni fundo yayi, chitemwa ni chinthu icho chikuchitika chomene. Ndivyo vikachitika pa Mtanda. Ni apo Yesu wakamanyikwa nase na kuwuskapo nkhongono ya zakwananga zithu, kuwuskapo nkhongono ya nyifwa yekha mwa kuyitora, na kuwuskapo nkhongono ya Dyabulosi. Ndipo icho nchinthu icho chikachitika pa mphinjika, ndipo ichi ndicho Paulosi wakutikhozgera mu sumu yikuru iyo. Kasi nchivichi chakulondezgapo? Kasi nchivici ico cikulondezgapo? Mazgu agha ndigho ghakulondezgapo. ( Ŵazgani Ŵafilipi 2:12-13 ) Lekani nimuchenjezgani mazgu ghachoko waka agho ghali mu sentensi iyo agho ghakukondweska chomene. Wakwamba na kuyowoya kuti, ''Nga umo mukunipulikira nyengo zose para nilipo, sono munipulikire para nilipo yayi," iyo walipo yayi kwa iwo, sono wali mu jele la Ŵaroma. Lekani nimuphalirani za lizgu lakuti "pulikirani." Lizgu lakuti "pulikira" likuwoneka nga ni lakuti "pulikira" para tikupulika lizgu la Chingelezi lakuti "pulikira." Lizgu ilo likugwiriskirika ncito pano ilo RSV yang'anamura kuti "pulikira" mu Cigiriki lizgu lakuti "pulikira." Pulikizga. Ndipo nkhutemwa chomene nthena chifukwa vikusunga wanangwa winu. Ndipo likuti, "Nga umo mukunipulikira nyengo zose apo nkhaŵa namwe, nanga ni para nilipo yayi, mukunipulikira." Nchakukondweska kuti lizgu ilo likung'anamulika kuti "pulikira" mu Chihebere likuyana waka, ndiposo lizgu lakuti "pulikira." Ni lizgu likuru la Chihebere lakuti shema.Mu Duteronome 5 , tili na sentensi iyo yikwamba uteŵeti wakupatulika mu sunagoge. "Pulikani, 0 Israyeli, kuli Chiuta yumoza uyo mukwenera kumusopa, Chiuta yumoza ndipo palije ŵachiuta ŵanyake panthazi pinu." Kujulika kwa Malango Khumi, na shema. Nakuti, ŵapapi, apo Paulosi wakuphalira ŵana ŵithu ŵanalume na ŵanakazi kuti, "Ŵana, pulikirani ŵapapi ŵinu," nadi wakayowoya lizgu limoza. "Ŵana, tegherezgani ŵapapi ŵinu." Nkhutemwa chomene nthena. Icho chikung'anamura kuti pali mwaŵi wakudumbiskana, navyo. "Tegherezgani ku ŵapapi ŵinu, ŵapulikirani." Ndipo, ŵapapi, ndilo lizgu liwemi lakuyowoya. Lekani kuyowoya kuti, “Nipulikirani.” Yowoyani kuti, “Munipulikire.” Icho nchiwemi, chifukwa chikung’anamura wanangwa wa munthu uyo wakumupulikani. Likung’anamura kugomezgeka kwawo. Kweniso vikung’anamura kuti pali kudumbiskana uko kukuchitika ndiposo kuti pali ubwezi. Chitani Vinthu Mwakuyana na Chipulikano Chinu Paulosi wakalutilira kuyowoya, mu sentensi yakumanyikwa chomene kuti, "Muchitenge chiponosko chinu na wofi na kutenthema, pakuti Chiuta wakugwira ntchito mwa imwe, kuti mukhumbe na kuchita chisankho chake chiwemi." Ndili na chinthu chinyake icho nkhuwona namwe ndipo ni ndondomeko ya chiyowoyero. Mukumanya kuti viyowoyero ni vyakupambana, viyowoyero vyose vya pa charu. Kupambana uku kukukhwaska chomene umo mukupulikiskira sentensi. Lekani nimupani chiyelezgero. Mu Chijeremani, lizgu ilo lili mu sentensi likuŵa kuumaliro m’malo mwa kwamba kwa sentensi. Ivyo vikukhwaska chomene chiyowoyero cha Chijeremani. Icho chikupangiska chiyowoyero cha Chijeremani kuŵa chiyowoyero chakukwana chomene. Ntheura nchakuzizika yayi kuti ni chiyowoyero cha ŵasayansi, chifukwa nchakwenelera chifukwa cha chiyowoyero chimoza icho chikukhumba kumanya kuti lizgu lakuti verbu lili ku umaliro wa sentensi. Nimupani chiyelezgero. Tiyelezgere kuti mukutuma mwana wanu mwanalume panji mwanakazi, panji amama ŵinu, panji mfumu winu, panji muwoli winu, ku sitoro kuti ŵakatorepo kanthu; sentensi ya Chijeremani yingaŵa nga ni iyi, "Ku sitoro, chingwa, mkaka, palije vinthu vyakukhuŵilizga, luta!" Wonani lizgu ilo lili ku umaliro. Mukulemba mndandanda uwu mwakupwelelera, chomenechomene chigaŵa cha "palije vinthu vyakukhumba". Paumaliro mukupulika lizgu lakuzirwa, "lutani." Mukuwona, ndimo sayansi yikughanaghanira. Mukuwunganya dankha data yose, ndipo paumaliro mukuwunganya lizgu. "Luta!" Sono, Chingelezi nchakupambana. Mazgu ghakuyowoya mu Chingelezi, pafupifupi, ghakwiza pakwamba. Ndipo pali vitumbiko ivyo vikufuma mu fundo iyi. Likupangiska chiyowoyero chithu kuŵa chiyowoyero cha nchito zapachanya. Pali viheni nangauli. Mwachiyelezgero, mukuti, "Mutemweka, luta ku sitoro, kasi ungaluta?" Ndipo ntheura ine nili kale kuwaro kwa mulyango. Wona? Chifukwa ndapulika kale lizgu lakuti action verb.
